Khác biệt lớn nhất giữa thiết lập âm thanh đa kênh (surround) và stereo chính là số lượng kênh loa trong hệ thống, dễ thấy nhất là ký hiệu 3.1, 5.1 hay 7.1 thường được in trên phần thông số thiết bị. Hệ thống stereo chỉ gồm 2 loa trái và phải trong khi thiết lập surround sẽ luôn có từ 3 loa trở lên tính luôn cả loa subwoofer. Ứng dụng của một dàn surround và stereo cũng khác nhau, ta phải xem nhu cầu thực tế sử dụng là gì để lựa chọn, mua sắm đồ cho phù hợp.
Nội dung chính
Thiết lập loa và âm thanh
Như đã nói trên, hệ thống stereo sẽ gồm 2 loa: trái và phải. Điều này nghĩa là nó chỉ có thể phát 2 kênh âm thanh cùng lúc.
Âm thanh surround thì luôn có từ 3 loa trở lên. Thiết lập âm thanh surround cơ bản nhất sẽ gồm kênh center, trái và phải và subwoofer. Thông dụng nhất hiện nay là các thiết lập surround 5.1 hay 7.1. Hệ thống surround cũng bắt buộc phải có AV Receiver hỗ trợ đa kênh để tái tạo chính xác âm trường nhằm mang đến trải nghiệm âm thanh trung thực nhất.
Cả hệ thống stereo lẫn surround đều có thể sử dụng subwoofer tuy nhiên thiết lập dạng này thông dụng hơn đối với hệ thống surround. Hệ thống âm thanh hi-fi Stereo khi set-up tốt có thể không dùng thêm subwoofer, mà thường là vậy.
Nghe nhạc: Stereo. Xem phim: Surround
Vì các album từ 1960 đến nay hầu hết được thu âm ở định dạng stereo. Điều này là do các định dạng nhạc thông dụng nhất hiện nay như vinyl, nhạc số CD hay nhạc stream từ các dịch vụ qua mạng đều được thu âm stereo.
Bù lại nếu nhu cầu của bạn là xem phim, xem TV show hay chơi game thì thiết lập hệ thống surround sẽ cho trải nghiệm tuyệt vời hơn nhiều. Hiện nay các dịch vụ cung cấp phim và nội dung video như Netflix hay Amazon Prime Video HD, Apple TV+… ngày càng có thêm nhiều nội dung hỗ trợ âm thanh surround, càng làm cho quyết định đầu tư của bạn trở nên đáng giá hơn.
Sự khác biệt về âm thanh Mono, âm thanh Stereo và âm thanh vòm
Chất lượng âm thanh
Ý tưởng nghe nhạc bằng hệ thống âm thanh surround đã xuất hiện từ những năm 70 và tiếp tục cho đến nay. Hiện nay với công nghệ phát triển, hiệu năng âm thanh surround đã tốt hơn rất nhiều so với trước đây do nhiều chương trình âm nhạc đã được thu ở chế độ surround audio.
Dù hệ thống của bạn có bao nhiêu kênh loa đi chăng nữa thì bản nhạc nghe trên stream, CD, LP vẫn chỉ được thu stereo. Điều này nghĩa là để có thể tận dụng hết được tất cả các kênh loa, hệ thống của bạn sẽ phải làm việc cật lực để xử lý âm thanh stereo thành multi-channel, nhưng chưa chắc sẽ làm tiếng nhạc hay hơn. Các công nghệ xử lý âm thanh tiên tiến gần đây như Dolby Atmos có thể xử lý rất tốt âm thanh stereo thành surround nhưng thực tế chúng vẫn chỉ là xử lý kỹ thuật số, được upscale và giả lập hiệu ứng surround từ tín hiệu gốc chỉ gồm 2 kênh stereo.
Nhiều loa chưa chắc đã tốt, nhiều loa đồng nghĩa với việc nhiều nguồn sóng âm phát ra hơn và mỗi nguồn sóng âm sẽ tương tác với không gian phòng nghe, tạo nên những hiệu ứng không tốt như reverb, echo, làm âm thanh không còn chi tiết. Mỗi kênh khuếch đại của amplifier lại có âm lượng riêng và phase riêng nên việc cho tất cả các loa trong dàn surround chơi 1 bản thu stereo sẽ khiến chúng bị mất âm hình và âm trường. Các nội dung giải trí như phim và TV show, Game có quy định cụ thể nguồn âm nào là front, rear, left và right, center, chúng sẽ phù hợp hơn khi chơi với amplifier/receiver đa kênh.
Âm thanh 3D hay surround?
Âm thanh 3D là một thuật ngữ được các hãng âm thanh sử dụng để “nâng tầm” các sản phẩm của mình. Nó cũng có 1 vài khác biệt so với âm thanh surround tuy nhiên chưa chắc đã tốt hơn. Nếu âm thanh surround sử dụng hệ thống loa multi-channel để tạo ra chất âm trung thực hơn thì âm thanh 3D thực hiện điều này bằng cách cố gắng mô phỏng âm thanh surround nhưng chỉ bằng 2 loa cùng DSP như phasing, delay và mixing để tạo ra cảm giác âm thanh đến từ nhiều hướng.
