Hệ thống âm thanh trong xe hơi bắt đầu xuất hiện từ năm 1930 và đến nay đã phát triển qua một chặng đường dài. Mở đầu chỉ với mẫu radio gắn trong xe hơi Motorola 5T71, sau hơn 80 năm, dàn âm thanh xe hơi hiện nay đã biến thành một hệ thống vô cùng hiện đại và cũng phức tạp không kém. Hầu hết các dàn âm thanh xe hơi ngày nay đều hỗ trợ những nguồn phát thông dụng như radio, CD, iPod, ổ cứng USB, thẻ nhớ hay các hình thức kết nối không dây.
Trong những năm gần đây, các hãng sản xuất xe hơi cũng rất chú trọng vào chất lượng âm thanh trong xe. Nhiều hãng bắt đầu trang bị các thiết bị âm thanh cao cấp cho chiếc xe của mình nhằm cạnh tranh và lôi kéo khách hàng. Ba thành phần chính luôn được các hãng xe hơi ưu ái đầu tư cũng như được người dùng lưu ý nhất khi lựa chọn chính là bộ đầu phát, amplifier và những chiếc loa.
Đầu phát (head unit)
Nếu một hệ thống âm thanh tại nhà sử dụng nhiều thành phần riêng cho từng công dụng khác nhau như bộ thu sóng radio, đầu CD, pre-amplifier, amplifier… và kết nối chúng bằng cable thì đầu phát của một hệ thống âm thanh trong xe thường phải kết hợp tất cả trong một (all-in-one). Điều này là vì không gian trong xe rất eo hẹp và chúng ta không thể “bày biện” quá nhiều thứ. Đầu phát của hệ thống âm thanh trong xe cũng trực tiếp kiểm soát mức âm lượng và khả năng chuyển đổi giữa các nguồn phát đang được sử dụng.
Tính năng thu sóng radio của đầu phát gồm cả sóng AM/FM thông thường lẫn từ các dịch vụ radio qua vệ tinh như Sirius hay XM. Gần đây công nghệ HD Radio cũng được đưa vào sử dụng để mang đến chất lượng âm thanh cao hơn cho sóng AM/FM, kèm theo một số tính năng cần thiết khác (thêm số lượng kênh, truy cập và hiển thị thông tin…). Đầu phát của hệ thống âm thanh trong xe ngoài ra còn hỗ trợ kết nối với iPod hay ổ USB để chơi các file nhạc được lưu trữ trong bộ nhớ, cũng như cho phép kết nối qua Bluetooth và phát nhạc từ smartphone.
Các tính năng khác của đầu phát trong hệ thống âm thanh xe hơi thường gồm khả năng chỉnh tone (bass/treble), xử lý tín hiệu và tự động cân bằng âm lượng theo mức tiếng ồn… Nhiều hệ thống âm thanh xe hơi hi-end còn có cả subwoofer rời với bộ điều khiển riêng biệt.
Amplifier
Thành phần quan trọng kế tiếp là amplifier. Quá trình khuếch đại âm thanh sẽ phụ thuộc vào preamp và power amplifier bên trong đầu phát. Preamp sẽ nhận tín hiệu từ các nguồn phát như radio, đầu CD… và đưa đến power amplifier, giúp khuếch đại tín hiệu để chúng không bị ảnh hưởng từ những thiết bị điện tử khác trong xe. Công dụng của power amplifier là nhận tín hiệu từ preamp, khuếch đại và truyền đến loa để tạo ra âm thanh.
Đa số các đầu phát gắn trong xe đều được tích hợp power amplifier công suất thấp để kéo một số chiếc loa nhỏ. Ở những hệ thống âm thanh xe hơi cao cấp với nhiều loa hơn hay loa có công suất cao, power amplifier thường có kích thước lớn và được gắn riêng ra ngoài đầu phát để tản nhiệt tốt hơn.
Loa
Loa nhận tín hiệu điện đã được khuếch đại từ power amplifier và chuyển đổi chúng thành năng lượng cơ học để làm màng loa dao động, từ đó tạo ra âm thanh mà chúng ta nghe được. Tai người có khả năng nghe trong khoảng 20 Hz ~ 20 kHz nên dải âm của những chiếc loa thường cũng chỉ giới hạn trong khoảng này.
Những hệ thống âm thanh xe hơi cơ bản thường sử dụng loa toàn dải (full-range) để đánh được hết các dải tần, điều này khiến cho âm thanh của chúng chỉ ở mức trung bình khá do không thể đánh tốt các dải cực trầm hay cực cao. Những hệ thống âm thanh xe hơi cao cấp thì được tích hợp các củ loa bass, mid và tweeter riêng biệt, cho phép thể hiện các dải tần chi tiết hơn nhiều.
Nhiều hệ thống âm thanh xe hơi cũng sử dụng kiểu thiết kế loa 2 hướng (2-way), gồm 2 củ loa với kích thước khác nhau được đặt trong cùng một thân loa. Lấy ví dụ ở một chiếc loa đồng trục sẽ có một tweeter được đặt đồng trục trực tiếp phía trên woofer, tạo ra một chiếc loa full-range với 2 củ loa riêng biệt.
Những hệ thống âm thanh xe hơi cao cấp hơn có thể có nhiều subwoofer được phối với củ loa mid-bass, mid-range và tweeter trái/phải. Các dàn âm thanh hi-end còn được tích hợp thêm một củ loa mid-range hay tweeter đặt ở chính giữa dashboard để làm kênh center, từ đó giúp âm trường trở nên rộng hơn.
Tuner
Tuner là bộ chỉnh tần số để thu sóng radio AM/FM. Hiện nay công nghệ HD Radio cũng đã được đưa vào sử dụng để cung cấp các dịch vụ radio qua vệ tinh, mang đến chất lượng âm thanh cao hơn nhiều so với trước đây. Công nghệ HD Radio là một hình thức tiên tiến hơn cho phép phát cùng lúc nhiều tần số radio trên các channel phụ (sub-frequency) chỉ dành riêng cho các bộ tuner có hỗ trợ HD Radio. Ở thời điểm hiện tại, hầu hết các bộ thu radio trong dàn âm thanh xe hơi đều đã hỗ trợ công nghệ HD Radio dù khá ít người dùng quan tâm đến nó (hay biết đến sự hiện diện của nó).
Radio tuner sẽ luôn cần đến an-ten thu sóng. Trước đây chúng ta thường thấy kiểu thiết kế an-ten dạng thanh kim loại nhưng hiện nay bắt đầu có thêm các kiểu thiết kế mới (ví dụ như hình vây cá) để trông đẹp mắt hơn và không chiếm quá nhiều không gian. An-ten của tuner trong dàn âm thanh xe hơi thường được giấu dưới kính chắn gió hoặc kính sau để cải thiện thẩm mỹ nội thất xe.
Các nguồn phát âm thanh được hỗ trợ
Đầu phát trung tâm của hệ thống âm thanh xe hơi có thể được tích hợp nhiều ổ phát đa dạng như hộc băng cassette, ổ CD (hay DVD – thường sẽ có thêm màn hình mini để xem phim), ổ USB để chơi MP3, WAV, FLAC, hoặc cá biệt có cả ổ cứng gắn trong với dung lượng tùy theo người dùng nâng cấp. Đa số hệ thống âm thanh hiện đại còn hỗ trợ cắm máy nghe nhạc cầm tay (ví dụ: iPod) vào dàn âm thanh và điều khiển trực tiếp từ đầu phát. Kết nối này thường là cắm dây AUX từ jack tai nghe của máy nghe nhạc vào đầu phát trung tâm, sử dụng chiếc máy nghe nhạc cho các thao tác chọn bài hay chuyển bài còn đầu phát trung tâm sẽ điều khiển âm lượng. Cắm dây kiểu này cũng không làm hao thêm pin của máy nghe nhạc cầm tay.
Tiện lợi hơn nữa là bạn có thể cắm trực tiếp USB có lưu trữ nhạc vào đầu phát trung tâm và nghe trực tiếp. Máy nghe nhạc cũng có thể được cắm vào đầu phát trung tâm bằng dây sạc, cho phép bạn cùng lúc vừa sạc nó vừa nghe các file được lưu trữ trong bộ nhớ máy. Ngoài ra một số đầu phát trung tâm cũng hỗ trợ cả khe cắm thẻ nhớ SD. Cuối cùng là giao thức không dây Bluetooth để bạn nghe nhạc và trò chuyện rảnh tay với chiếc smartphone. Giao thức kết nối này có khuyết điểm là chỉ hỗ trợ các thao tác điều khiển đơn giản và đầu phát trung tâm cũng không thể hiển thị thông tin của bài hát.
Bên cạnh đó, nếu xe của các bạn có Apple Car Play thì quá tốt. CarPlay là tên gọi chính thức của iOS in the car chúng ta hay nghe trước đây. Để kích hoạt CarPlay, người dùng sẽ bấm vào một nút trên vô lăng và dùng giọng nói để điều khiển hoặc tương tác với màn hình cảm ứng. Màn hình trên xe hơi sẽ đóng vai trò mở rộng cho iPhone/iPad thông qua cổng Lightning và cho phép điều khiển ngay trên đó. Apple sẽ sớm tung ra bản cập nhật cho các thiết bị Lightning để kích hoạt CarPlay trong thời gian sắp tới.
Cũng như những giao diện xe hơi khác, CarPlay hỗ trợ điều khiển trên màn hình cảm ứng nhưng bổ sung thêm khả năng dẫn đường bằng giọng nói thông qua Siri. Ngoài ra, do sử dụng Siri mà CarPlay hỗ trợ tất cả những tính năng của cô trợ lý ảo này, cho phép chúng ta truy cập danh bạ, voicemail, notification hay nghe nhạc… mà không cần chạm tay vào điều khiển. Hơn thế nữa, Apple cũng đã mở rộng cho phép các ứng dụng bên thứ 3 như Spotify hay iHeartRadio hoạt động ngay khi CarPlay ra mắt.
Các tính năng quan trọng khác
Đầu phát trung tâm sở hữu thêm tính năng chỉnh tone bass/treble và hỗ trợ chỉnh EQ. Một số hệ thống âm thanh xe hơi cao cấp còn có thêm công nghệ xử lý tín hiệu DSP để tùy biến âm thanh chi tiết hơn, chống lại tiếng ồn phát ra từ động cơ xe hay môi trường xung quanh. Các tính năng thông dụng khác gồm điều khiển âm lượng (có thể được đặt trên tay lái), qua bài, chọn đài radio, chuyển đổi giữa các nguồn phát. Ở một số hệ thống âm thanh xe hơi đắt tiền, người lái còn có thể điều khiển bằng giọng nói (tuy nhiên tính năng này chưa đại trà hiện nay).
Comments 2